Somatik İşaretleyici Nedir?
Geçmişte yaşadığımız bazı olaylardan öğrendiğimiz olumlu veya olumsuz duygu ve hislerimiz, gelecekte yaşanması muhtemel olaylar üzerinde söz sahibi olurlar. İşte burada bahsi geçen, geleceği tahmin etme konusunda bize yardımcı olan öğrenilmiş his anlarına Somatik İşaretleyici adı verilir. “Damasio’nun Somatik İşaretleyici Hipotezi” olarak bilinen bu konunun sadece tanımını okuduğunuzda kafanızda net bir şey oluşmaması gayet doğal. Bu yüzden, hemen bir örnekle biraz daha netleştirelim.
Küçükken annenizle birlikte bir yerden karşıya geçmek üzere yolun kenarında beklediğinizi düşünün. Anneniz size karşıdan karşıya geçerken sağınıza ve solunuza bakmanız gerektiğini söylüyor. O sırada bu sözleri dinliyorsunuz ancak aklınızda çok büyük bir yer kaplamıyor. Şimdi de yıllar sonra tek başınıza olduğunuz bir günde dalgın dalgın yolun karşısına geçerken bir arabanın size çarpmak üzereyken ani bir frenle son anda durabildiği bir anı düşünün. Son bir refleksle kendinizi kaldırıma attınız ve kan ter içinde kaldınız. Olayın üzerinden zaman geçtiğinde her şey normale dönecek ve siz bu hatırayı unutacaksınız ancak o tarihten sonraki her karşıya geçişinizde sağınıza solunuza dikkatli bir şekilde bakacak ve karşıya öyle geçeceksiniz. Geçmişte yaşadığınız o acı deneyim, yani somatik işaretleyici, ya bilincinize ya da otomatik pilotta çalışan bilinçaltınıza bir alarm sinyali gönderecek ve “Dalgın bir şekilde karşıya geçersen sana bir araba çarpabilir.” mesajı verecektir.
Gelecekteki bir olayı olumsuz bir somatik işaretleyici ile bağdaştırırsak ortaya çıkan sonuç bir alarm zili, olumlu bir somatik işaretleyici ile bağdaştırdığımızda ise çıkan sonuç teşvik duygusu olur. Üstelik somatik işaretleyiciler, bilinçli bir zihinsel aktiviteniz ile ortaya çıkabileceği gibi siz hiç farkında olmadan da arka tarafta etkisini gösterebilir.
Yazımı sonlandırırken, bu yazıyı yazarken kaynak olarak kullandığım Bilinçaltımdaki Reklamlar kitabını mutlaka okumanızı tavsiye ederim.
